Nieuw leiderschap

Toen ik in de jaren ‘80 als student actief was in het internationaal jongerenwerk leerde ik mensen kennen uit allerlei jongerenverenigingen. Ik maakte kennis met politieke, activistische, religieuze, filosofische en natuurminnende jongeren, net als ik bezig hun positie in de wereld in te nemen. Een vriend die tot het bestuur toetrad van een politieke liberale jongerenorganisatie voerde vaak nachtelijke telefoongesprekken met de voorzitter, want er was om de haverklap een inhoudelijke, financiële of persoonlijke crisis. Die gesprekken, die ik maar van één kant hoorde, klonken mij in de oren als een bloedserieus spel om macht en invloed. Hier wordt geoefend voor de toekomst, besefte ik en ik voelde me verscheurd tussen het spel ook willen leren en er niets mee te maken willen hebben. Wie die voorzitter was, laat zich raden. Veel later leerde ik pas dat dit type ‘spel’ in de invloedrijke transactionele psychologie wordt gezien als een onvolwassen en ongelijkwaardige transactie. Het gaat over strijd, manipulatie, concurrentie, imago, winnen en verliezen. Om mee te doen moet je de regels kennen en weten hoe de hazen lopen. Er zijn slachtoffers, aanklagers en redders - de bekende ‘dramadriehoek’, waarin de spelers elkaar in het zadel houden zonder dat er iemand gelukkig van wordt.

Tot zover het oude spel. Ondertussen wordt er achter de schermen al jaren vanuit overtuiging en idealisme onderzocht hoe het anders kan. In intervisiegroepen, in leiderschapstrainingen, netwerken, maatschappelijke opstellingen, gespreksfora, start-ups. Noem het ander leiderschap, een nieuw sociaal contract, een andere bestuurscultuur. Er wordt ook mee geoefend, met vallen en opstaan, want het oude paradigma heerst ook in de hoofden van degenen die het anders willen. Ik blijf zoeken naar voorbeelden waarin mensen een positieve ontwikkeling teweegbrengen door elkaar te vertrouwen, volledig de verantwoordelijkheid te nemen voor hun handelen, de tijd te nemen om naar elkaar te luisteren en de moed te vinden om in de spiegel kijken. Ik vind ze soms in een film, soms of op een foto of schilderij, soms in een essay of andere tekst. Ik laaf me eraan. En ik hoop dat ik af en toe zelf ook een goed voorbeeld weet te geven.

Foto: Nicola Walker als Hannah Defoe in The Split

12-08-2022