Authenticiteit oefenen

‘Probeer het zelf maar’, daagt hij de mannen uit, ‘maar wel je ogen dicht.’
De mannen ervaren nu hoe moeilijk het is wat de grootmeester doet.

Aan de rand van het trainingsveld zien we Cleo, de kleine, zwangere, onbeduidende vrouw. Terwijl de vechtersbazen staan te stuntelen, staat zij kaarsrecht op één been, ogen dicht, de handen boven haar hoofd, haar tasje om haar schouder.

Cleo runt in het dagelijks leven het huishouden van een rijk gezin. Ze zorgt voor de kinderen, maakt schoon, ruimt de poep van de hond op, zwijgt wijselijk over wat ze allemaal ziet en hoort, hangt de was op, leest voor, speelt met de kinderen en dekt hen toe. Zonder dat ze kan zwemmen redt ze het leven van een kind dat te ver in zee gaat. Zonder dat ze trainingen volgt doet ze het huzarenstukje van de grootmeester na.

Cleo laat zien hoeveel talent en energie er van nature schuilt in mensen. Dat is heilzaam om te zien. Want alle kennis, ervaring en kunde die je in het leven vergaart kunnen het spontane gebruik van die talenten en energie behoorlijk in de weg zitten. Als je teveel gaat denken en daarin verstrikt raakt. Of als je last hebt van knellende normen of een opgepoetst zelfbeeld. Of als je zo gefocust bent op goedkeuring dat je niet meer weet wat goed voor jou is. Weg spontaniteit.

In een interview vertelt regisseur Alfonso Cuarón dat hij Roma heeft kunnen maken dankzij honderden herinneringen uit zijn jeugd. “Als je eenmaal een deur open zet, krijg je toegang tot een eindeloze hoeveelheid deuren”. Zijn streven was al die herinneringen te laten stromen, ademen. ‘Waarschijnlijk zal alles wat ik hierna zal maken, beïnvloed worden door deze film’, zegt hij erover.Zo is het ook met het terugvinden van de spontaniteit waarmee ieder mens wordt geboren – kijk maar naar baby’s die spontaan gaan praten en lopen zonder eerst te bedenken hoe dat aan te pakken. Als je die spontaniteit gaat terugzoeken, merk je dat je de beschermlagen kunt openbreken en steeds een laagje dieper kunt komen. Steeds meer deuren openen zich. Je wordt steeds ‘echter’, steeds authentieker. Als je te snel gaat, krijg je waarschijnlijk een terugslag. Als je er te weinig aandacht aan geeft, vergeet je weer wat je gevonden had. De beste manier is iedere dag eraan te werken, en stug vol te houden. Als dat lukt kom je steeds vaker bij de staat die mythologie-expert Joseph Campbell omschrijft als ‘vrij van angst, begeerte of sociale druk’. Het is een toestand waar ieder mens altijd weer naar zoekt. Je kunt het authenticiteit noemen, maar ook je ware natuur, een goddelijke kracht, vrij stromende energie, of je thuisbasis.

Hoe je het ook noemt, die toestand laat de grootmeester aan de vechtersbazen zien. Het lijkt onbenullig, op één been staan, maar hij heeft er jaren op getraind en het raakt de kern van zijn performance.

Authenticiteit of spontaniteit oefenen, dat klinkt best gek. We zijn immers geneigd te denken in of – of: óf het is spontaan, óf het is iets dat je hebt verworven door scholing of training. En dus niet spontaan. Hoe paradoxaal ook, spontaniteit oefenen kan wél. Sterker nog: in het gedoe van het dagelijks leven kan al je talent en energie het beste spontaan blijven stromen en ademen als je er toegewijd aan werkt. Waarschijnlijk zal alles wat je doet erdoor beïnvloed raken.

Sommige mensen lijken het van nature te doen … Zoals Cleo. Als ze aan het werk is in de huishouding, een verdrinkend kind uit de zee redt of met haar ogen dicht op één been gaat staan. Ze kan het, ze doet het. Actrice Yalitza Aparicio speelt niet voor niets de rol van Cleo; ze is een zeldzaam natuurtalent. Hoewel ze geen acteerervaring had, werd ze door regisseur Alfonso Cuarón gecast voor deze rol. Ze speelt ongedwongen, authentiek, ongehinderd door hogere ideeën of heersende normen. Het leverde haar zelfs een Oscarnominatie op.Maar het zou zomaar kunnen dat het snelle succes Yalitza afleidt van haar authenticiteit. Dan is het te hopen dat ook zij er weer snel naar op zoek gaat.

13-11-2019